Hematoma ภาวะเลือดคั่งคืออะไร??เกิดขึ้นได้อย่างไร??
อาการห้อเลือดหรือ Hematoma คือการคั่งรวมกันของเลือดบริเวณภายนอกหลอดเลือด ซึ่งในชีวิตประจำวันเราพบได้บ่อยเวลาที่เกิดอุบัติเหตุกระทบกระแทกแล้วหน้าผากโนบวมแดงปูดเป็นก้อนหรือฟกช้ำดำเขียวตามเนื้อตามตัว
ถ้าอิงตามศัพท์แพทย์ Hematoma จะมีหลายชนิดแบ่งตามตำแหน่งของมัน เช่น Subcutaneous (ใต้ผิวหนัง) Hematoma , subdural (ใต้เยื่อหุ้มสมอง), spinal (กระดูกสันหลัง) และ hepatic (ตับ) เป็นต้น
โดยในบทความนี้จะขอเน้นเฉพาะภาวะเลือดคั่งใต้ผิวหนัง หรือ Subcutaneous Hematoma ซึ่งพบได้บ่อยหลังจากอุบัติเหตุและการทำศัลยกรรม เช่น เสริมจมูก ทำตา 2 ชั้น ผ่าตัดดึงหน้า รวมทั้งการฉีดไขมันหน้า ต่างก็เป็นหัตถการที่ล้วนมีโอกาสเกิดเลือดคั่งใต้ผิวหนังได้ทั้งสิ้น
คนไข้ที่มีภาวะดังต่อไปนี้ยิ่งมีโอกาสเกิดภาวะเลือดคั่งได้มาก
- เกล็ดเลือดต่ำ (Thrombocytopenia)
- การอุดตันของลิ่มเลือดที่ขา (DVT)
- เส้นเลือดโป่งพองผิดปกติ (Aneurysm)
- มะเร็งในเลือด
- ดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป
hematoma อาจมีขนาดเป็นแค่จุดเล็กๆ หรือเลือดคั่งมากจนมีขนาดใหญ่บวมเป่งก็ได้
.
สีมีหลากหลายตามระยะของอาการ ตั้งแต่ แดง ม่วงคล้ำ เหลืองเขียว
ภาวะเลือดคั่งจะหายไปเมื่อใด ???
- หลังจากมีอาการ 2-3 วัน จากเลือดคั่งสีแดงจะเริ่มเปลี่ยนเป็นสีม่วงคล้ำ
- หลังจากมีอาการ 5-10 วัน สีจะเริ่มเปลี่ยนเป็นสีเหลืองเขียวจากการสลายของฮีโมโกลบิน (Hemoglobin) ในเม็ดเลือดแดง
- หลังจากมีอาการ 10-14 วัน เศษซากของเม็ดเลือดจากถูกเก็บกวาดโดยกระบวนการฟื้นฟูตนเองของร่างกาย
ดังนั้น โดยเฉลี่ยแล้ว Subcutaneous Hematoma จะหายไปในช่วงประมาณ 14 วัน แต่ในบางรายที่มีเลือดซึมกะปริบกะปรอยอยู่ภายในทำให้อาการคั่งนานกว่านี้ได้จนถึง 3 สัปดาห์หรือ 3 เดือนก็เป็นได้
อย่างไรก็ตาม เลือดที่ไหลออกมาอยู่ในบริเวณที่ไม่ควรอยู่นั้นจะทำให้เกิดการรบกวนและอักเสบปวดบวมของเนื้อเยื่อรอบๆ จนแผลหายช้าและเกิดอันตรายได้หากไม่ดูแลอย่างถูกวิธี
การรักษาภาวะเลือดคั่งใต้ผิวหนัง
ในช่วงแรกควรปฎิบัติตามหลัก RICE โดยเฉพาะอย่างยิ่ง 3 วันแรก!! สำคัญมาก
1. Rest พักผ่อน ไม่ควรลุกเดินขึ้นๆลงๆไปไหนมาไหนเกินจำเป็น
2. Ice การประคบเย็นภายใน 48 ชั่วโมงแรกช่วยให้หลอดเลือดหดตัวเลือดออกน้
ประคบเย็นครั้งละ 20-30 นาที วันละ 2-3 ครั้ง ด้วยอุณหภูมิพอเหมาะไม่เย็นจัดเกินไปหรือนานเกินไปจนเนื้อเยื่อขาดเลือดไปเลี้ยง
3. Compress เช่นเดียวกับการประคบเย็น คือ กดลงน้ำหนักพอสมควร ไม่กดแรงนานเกินไปจนเนื้อเยื่อขาดเลือดไปเลี้ยง
4. Elevate ยกบริเวณที่มี เลือดคั่งให้สูงกว่าระดับหัวใจ
นั่นจึงเป็นสาเหตุว่าทำไมคนไข้หลังทำศัลยกรรมใหม่ๆ บริเวณใบหน้าควรประคบเย็นและนอนหัวสูง
ตามกลไกฟื้นตัวของร่างกายช่วงที่บวมที่สุด 3-4 วันแรกปากแผลยังปิดไม่สนิท อาจมีเลือดหรือน้ำเหลืองไหลซึมขับออกมาทางปากแผลได้บ้างถือว่าอยู่ในเกณฑ์ปกติให้ทำความสะอาดแผลต่อเนื่องทุกวัน
แต่ในกรณีที่หลอดเลือดขนาดใหญ่ฉีกขาดมีเลือดไหลทะลักออกปริมาณมากจนผิดปกติหรือมีเลือดไหลซึมต่อเนื่องเกินกว่า 7 วันควรรีบแจ้งแพทย์ทันที
ช่วง 2-3 วันแรกที่มีอาการคั่งบวมมากที่สุด แพทย์อาจจะพิจารณาเจาะดูดระบายเลือดออกเพื่อลดอาการบวมคั่ง
แต่จะพิจารณาเจาะระบายในบางรายที่บวมมากผิดปกติหรือบวมจนรบกวนการใช้ชีวิตประจำวันเท่านั้น
เนื่องจากรูแผลที่เจาะเข้าไปอาจเป็นช่องทางให้เชื้อแบคทีเรียลามเข้าไปได้
หากเจาะระบายออกแล้วพบเป็นน้ำสีเหลืองใสไม่ใช่เลือดจะเรียกว่า Seroma (น้ำเหลืองคั่ง) ซึ่งการเฝ้าระวังและดูแลรักษาไม่แตกต่างจากภาวะเลือดคั่ง
ในกรณีที่ Hematoma เกิดขึ้นมานานหลายวันเลือดเริ่มแข็งตัวแล้วไม่สามารถเจาะระบายได้ การประคบอุ่นก็เป็นการรักษาอีกทางเลือกที่ดี
โดยอุณหภูมิที่เหมาะสมในการประคบอุ่นไม่ควรเกิน 45 องศาเซลเซียส ประคบครั้งละ 15-20 นาที วันละ 2-3 ครั้ง
บทสรุปและข้อควรระวังในภาวะเลือดคั่งใต้ผิวหนัง !!!
สรุปแล้วโดยธรรมชาติของ ภาวะเลือดคั่งในระยะสั้นๆ แล้วมักไม่มีพิษภัยอะไร และจะหายไปเองในระยะเวลาไม่เกิน 2 สัปดาห์
บางรายที่มีภาวะร่างกายเขียวฟกช้ำได้ง่ายและนานกว่าคนอื่นอาจใช้เวลาฟื้นตัวช้าได้นานถึง 2-3 เดือน
แต่!! หากมีอาการนานกว่านั้นแล้วปล่อยไว้ไม่พบแพทย์เพื่อรักษา เลือดเก่าที่คั่งกองสุมอยู่เป็นเวลานานจะขัดขวางการไหลเวียนของเลือด
ทำให้ไม่มีเลือดไปเลี้ยงบริเวณนั้นได้อย่างเพียงพอและเสี่ยงต่อการสะสมของแบคทีเรียจนเกิดการติดเชื้อลุกลามตามมาได้
ดังนั้น ควรดูแลรักษาป้องกันไว้ให้ดีอย่างเคร่งครัด ถ้าไม่อยากให้ฝันที่อยากสวยกลายเป็นฝันร้าย
